Eczeem: een jeukende aandoening
Eczeem kan iedereen overkomen. Het is een verzamelnaam voor een jeukende afwijking in de huid die veroorzaakt worden door een ontstekingsreactie. Er bestaan verschillende soorten eczeem. Het kan erfelijk zijn, en het kan ook veroorzaakt worden door een irriterende stoffen op de huid of door een contactallergie (type 4 allergie).
Constitutioneel eczeem
In deze blog bespreken we het constitutioneel eczeem. In Nederland lijdt ongeveer 15 tot 30% van de mensen in meer of mindere mate aan constitutioneel eczeem. Daarmee staat de aandoening op de vierde plaats in de top 10 van chronische ziekten in Nederland.
Constitutioneel eczeem heeft ook een grote impact op de kwaliteit van leven. Er zijn echter over deze aandoening en de behandeling hiervan veel onwaarheden op internet te vinden. Zo beweert men vaak dat eczeem altijd een gevolg is van een allergie of dat het besmettelijk is. Er zijn verder ook veel onwaarheden over hormooncrèmes. Deze zouden schadelijk en zelfs verslavend zijn. Constitutioneel betekent dat het in de constitutie zit, dus dat er sprake is van een erfelijke aanleg is. Het is dus voor een groot deel erfelijk en niet besmettelijk.
Het atopisch eczeem is een onderdeel van het atopisch syndroom. Het atopisch syndroom is verder een verzameling aandoeningen waarbij onder andere eczeem hoort, maar ook astma en allergieën (onder andere hooikoorts). Constitutioneel eczeem kan op elke leeftijd beginnen. Meestal begint het enkele weken tot maanden na de geboorte.
Aangeboren
Eczeem is een aangeboren aandoening. En men kan niet over eczeem heen groeien. Wel kunnen de klachten verminderen of verdwijnen. Bij 30% van de kinderen vermindert of verdwijnt het binnen het eerste levensjaar. In ongeveer 30% van de gevallen verdwijnt het tussen de leeftijd van 2 en 5 jaar. Bij ongeveer 25% van de kinderen blijft het eczeem tot na het 20ste levensjaar bestaan of komt het op latere leeftijd weer terug.
De aandoening is bovendien sterk wisselend in ernst en gaat vaak gepaard met hevige jeuk. Atopisch eczeem bevindt zich vaak in het gezicht, de hals, de buigzijden van de ellebogen en de knieën, maar kan ook op andere plaatsen optreden.
Acuut versus chronisch
Eczeem kan grofweg in twee fasen worden onderverdeeld. Zo maken we onderscheid tussen acuut en chronisch.
In de acute fase is de huid rood en gezwollen en voelt warm aan, alsof de huid in brand staat. Op de huid verschijnen bobbeltjes en met vocht gevulde blaasjes. Sommige blaasjes gaan vervolgens open en scheiden vocht af, het zogenoemde ‘natten’. Een acute aanval duurt meestal enkele dagen, waarna de blaasjes indrogen tot korstjes, de huid droger wordt, gaat schilferen en minder rood wordt.
Tijdens de chronische fase blijft de jeuk op de voorgrond staan, maar vermindert de roodheid en neemt de schilfering toe. De huid is verdikt waardoor de huidlijnen grover worden dan normaal. In de stugge en/of droge huid ontstaan soms kloven.
Bij eczeem zijn er twee onderliggende problemen in de huid die klachten geven. Bij mensen met eczeem is de barrière verstoord. De huid kan moeilijk vocht vasthouden en de huid droogt uit. Om dit te bestrijden gebruiken we vettende crèmes om de huid barrière te herstellen.
De behandeling
De huid bij eczeem raakt sneller geïrriteerd, rood en ontstoken. Om dit te behandelen gebruiken we hormooncrèmes om het weer tot rust te brengen. De behandeling van eczeem bestaat uit 4 essentiële stappen:
Stap 1: eczeem behandelen met een vettende crème
De behandeling van de droge huid met een vettende crème. Vettende crèmes vormen de basis van de behandeling. We gebruiken vettende crèmes moeten zowel in de actieve fase als in de rustige fase van het eczeem.
In een actieve fase gebruiken we ze om bij te zalven, naast de hormooncrème. In de rustige fase houdt de vettende crème de huid soepel en de beschermende laag intact. Hierdoor heeft het eczeem minder kans om actief te worden.
Stap 2: Leefstijlaanpassingen
Het voorkomen van een droge huid door leefstijlaanpassingen. Warm water verwijdert het vetlaagje van de huid, waardoor de huid uitdroogt. De huid wordt droog, strak, rood en jeukt. Warm water zet ook de bloedvaten uit, waardoor vocht verdampt. Ga niet dagelijks onder de douche, of slechts kort, en met lauw water. Na het douchen of baden smeren we de huid in met een vettende crème.
Stap 3: eczeem behandelen met dermatocorticosteroïden
De behandeling van eczeem met dermatocorticosteroïden. Dermatocorticosteroïden of hormooncrèmes zijn geneesmiddelen voor de huid die het ontstekingsproces in de huid onderdrukken en daardoor de verschijnselen van het eczeem bestrijden. Toen deze rond 1950 op de markt kwamen, werden ze vaak ondeskundig gebruikt. Inmiddels hebben we vele tientallen jaren ervaring met deze crèmes en we kunnen een goed advies geven hoe ze op de juiste manier te gebruiken.
Hormooncrèmes zijn in 4 sterkteklassen beschikbaar. Welke sterkteklasse nodig is hangt af van de leeftijd, de ernst van het eczeem en de plaats op het lichaam.
Soms begint de arts meteen met een hogere klasse hormooncrème, zodat de ontsteking in de huid snel en krachtig wordt onderdrukt en de jeuk snel verdwijnt. Op de lange termijn leidt dit laatste tot minder en korter gebruik van hormooncrèmes.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat bij het juiste gebruik van de hormooncrèmes de kans op bijwerkingen heel klein is. Een kind of volwassene met eczeem dat niet behandeld wordt, ondervindt zodanig veel hinder van de aandoening dat dit grote invloed heeft op de kwaliteit van het leven.
De hormooncrème gebruiken we alleen op de plekken die actief zijn. Het is beter om niet te wachten tot het eczeem ernstig is om met een hormooncrème te starten. Bij verbetering van de klachten bouwen we de hormooncrème af.
Om de hormooncrème niet te dik en niet te dun aan te brengen is de vingertopeenheid bedacht. De tabel geeft aan hoeveel VTE men nodig heeft om een lichaamsdeel niet te dun en niet te dik in te smeren.
Stap 4: Voorkom beschadigingen
Het voorkomen van beschadigingen aan de huid. Jeuk ontstaat door een prikkeling van de zenuwuiteinden in de huid door lichaamseigen stoffen (waaronder histamine). Bij patiënten met eczeem is er vaak een achtergrondjeuk aanwezig.
Koelen van de huid helpt de jeuk te verlichten. Alternatieven voor krabben die de huid niet beschadigen zijn zacht wrijven, kloppen, knijpen of een massage (met een vettende crème).
Warmte en transpiratie leiden vaak tot jeuk, daarom is het beter de verwarming niet te hoog te zetten en de slaapkamer koel en fris te houden. Droge lucht kan jeuk verergeren, gebruik van airconditioning is af te raden en een goede ventilatie is aan te raden.
Door de huid te bedekken met behulp van kleding of speciale verbandpakjes (verbandshirts, -broeken of -handschoenen) wordt de huid beschermd. Enerzijds krijgt de huid rust, de zalf kan goed in trekken en de huid wordt minder geprikkeld door stofjes van buitenaf. Ook kan er niet rechtstreeks aan de huid gekrabd worden, waardoor beschadiging van de huid voorkomen wordt. Er zijn verschillende soorten verbandpakjes.
Zelfmanagement
Mensen met deze aandoening hebben vooral behoefte aan een beter zelfmanagement zodat zijn hun huidproblemen kunnen behandelen en vroegtijdig exacerbaties kunnen voorkomen. Zorgverleners die in contact komen met patiënten met eczeem vormen een belangrijke spil in de communicatie over deze aandoening. Een uniforme informatie voorziening vanuit alle zorgverleners draagt bij tot een adequate behandeling ervan en draagt bij tot een betere kwaliteit van leven. Voor meer informatie en folders klik hier.
Er is voor mensen met Constitutioneel eczeem en patiëntenvereniging. De VCME geeft voorlichting en informatie over het leren omgaan met eczeem. Ze faciliteren lotgenoten contact en behartigen de collectieve belangen van mensen met constitutioneel eczeem. Zij participeren in de richtlijnen omtrent eczeem. Binnenkort verschijnt op huidopleiding.nl een e-learning eczeem.
Huidzorg uitgelegd door een dermatoloog.
Werk je in een huid-, haar- of nagelverzorgingsberoep of in de zorg en wil je op de hoogte blijven, sluit je dan aan bij de leden van de besloten Facebookgroep.
Voor opleidingen over de huid klik hier. Binnenkort komen er ook cursussen over eczeem.
Voor uitleg over onze incompany trainingen klik hier.