Fagentherapie bij eczeem: feit of fabel? Is er wetenschappelijk bewijs dat fagen kunnen gebruikt worden bij het behandelen van eczeem? Eczeem is een chronische aandoening. In Nederland hebben ongeveer 500.000 mensen hier last van. Chronische aandoeningen zijn voor patiënten een uitdaging. De aandoening heeft een impact op de kwaliteit van leven. Bovendien zijn de oorzaken en het beloop vaak moeilijk te begrijpen.
De precieze oorzaak van eczeem is nog steeds niet ontrafeld. Eczeem wordt ook veroorzaakt door een samenloop van omstandigheden en factoren. Hierdoor is het onmogelijk om met één middel het eczeem te beëindigen. Daarom moeten we aan symptoom bestrijding doen. Het eczeem blijft dan ook beheersbaar.
Bekijk onze cursus psoriasis en eczeem
Als sneeuw voor de zon?
Mensen willen graag ook zelf een bijdrage leveren aan het beheersen van hun aandoeningen. Hier ligt voor mensen met een commercieel belang een kans. Ze prijzen een oplossing aan die het eczeem zal laten verdwijnen als sneeuw voor de zon. Dit klinkt heel aanlokkelijk voor patiënten. Zeker als men deze nep-oplossingen in populistische tijdschriften en blogs aanprijst. Pseudo-wetenschappers doen hier ook aan mee. Als zorgverlener is het vaak lastig om de waarde van informatie te wegen. Hierdoor ligt het verspreiden van desinformatie, hoe goed bedoeld ook, op de loer.
Tijd voor mij om een en ander op een rijtje te zetten. Vandaag staat de fagentherapie bij eczeem op de agenda.
Wat zijn bacteriofagen?
Een bacteriofaag of faag is een virus dat bacteriën aanvalt en doodt. Zij gebruiken hiervoor endolysines. Dit zijn speciale enzymen die de bacteriewand kapot knippen. Elke bacteriesoort heeft zijn eigen faag. In tegenstelling tot antibiotica doden endolysines heel gericht één bepaalde bacteriesoort.
Een search op Google leverde mij het volgende op: bacteriofagen kun je inzetten tegen veel bacteriële infecties. Denk bijvoorbeeld aan de genitale organen, wonden, de luchtwegen, het maagdarmstelsel, huidaandoeningen en van de keel, neus en oor. Klinkt dit te goed om waar te zijn?
Ik beperk mij tot de huidaandoeningen (en met name eczeem) omdat ik daar een expert in ben.
Toepassingen bij eczeem?
In de wetenschappelijke onderzoeken gebruikt men fagen niet direct op de huid van mensen met eczeem. Er wordt gebruik gemaakt van de endolysines.
De endolysine die specifiek tegen de bacterie Staphylococcus aureus werkt, heeft men nagemaakt. Deze heeft men in een crème verwerkt. Enkele jaren geleden zijn de eerste producten met endolysines voor gebruik bij mensen ontwikkeld. In deze producten is het endolysine Staphefekt verwerkt. Staphefekt doodt alleen de bacterie Staphylococcus aureus en laat andere bacteriën met rust. Staphylococcus aureus is de meest voorkomende oorzaak van huidinfecties.
Deze producten leken veelbelovend in de behandeling van veel huidaandoeningen die we aan deze bacterie relateren. Denk hierbij aan haarwortelontsteking, krentenbaard, eczeem, rosacea en acne.
Onderzoek
Inmiddels is het onderzoek met patiënten in de MAAS trial afgerond. Joan Totte heeft haar onderzoek en proefschrift daarover gepubliceerd. Gedurende 12 weken werden 100 patiënten met eczeem behandeld met of cetomacrogolcrème (een vette crème zonder endolysine) in combinatie met Triamcinolon acetonide crème (hormooncrème) of met een crème met het endolysine Staphefekt (vette crème met endolysine) in combinatie met Triamcinolon acetonide crème. Er was geen significant verschil in het gebruik van hormooncrème als patiënte wel of niet het product met Staphefekt gebruikten. Ook was er geen verschil in de ernst van het eczeem.
Dat toont aan dat een behandeling met producten van bacteriofagen geen meerwaarde heeft in de behandeling van patiënten met eczeem
Conclusie: Fagentherapie bij eczeem = fabel
Lees ook over: Eczeem
